صد سالگی درخت توت

در گذشته ای نه چندان دور، یک دایی داشتم که در جوانی زیبا، پولدار و مغرور بود. او خاطره ای از رودخانه ای تعریف کرد که سال ها خروشان و پرآب بود و شهر اهواز و روستاهای آن کنارش شکل گرفته بودند؛ رود کارون.
تا همین دهه هفتاد به پرآبی کارون می‌گفتند آب زیادی. زمین زیرزمین را حتی اگر سیمان میکردند باز هم اگر منفذی داشت، همان یک منفذ کافی بود تا آب از آن تا ده بیست سانت کل مساحت زیرزمین را بگیرد و کسی هم جرئت نمی‌کرد دیگر پایش را به زیرزمین بگذارد.
تا همین دهه شصت مردم و همسایه ها جلو در خانه ها مینشستند. آن زمان شایعات و اخبار جعلی را گروهی پخش میکردند؛ چند مرد تنومند و خوش سیما بین مردم میرفتند و خاطراتشان را تعریف میکردند. آنها مثلا می‌گفتند که توبه کار شده اند.
دایی ام اینطور تعریف میکرد:
"یکی از آنها ما را راهنمایی میکرد: شما اول معلم را ببینید... در قرآن، هیچ آیه ای نبود که چشم نگذاشته باشیم ..."
خبرسازان از زبان خود مردم و برای آنها تعریف می‌کردند. آنها همین یکی دو جمله را می‌گفتند و باقی هر چه دلشان می‌خواست تحویل آنها میدادند.
دو چیز بین ایرانیان از دیرباز از اهمیت بالایی برخوردار بود: معلم و کتاب قرآن
برای معلم و استاد، آنها ضرب المثَل داشتند و دختران خود را با این مثالها بزرگ میکردند:
"جور استاد به ز مهر پدر"
کسانی که شایعه سازی میکردند هم از هر دو این مهم در جایگاه مردمی استفاده می‌کردند و هر آنچه می‌توانستند بعد از آن با اضافه و کم کردن تحویل مردم می‌دادند.
بعد از آن هم که مردم منتظر شنیدن خبرها در کوچه و خیابان نبودند به یک نحوی آنها را آگاه میکردند. مثلا در نانوایی ها، در تاکسی که مینشستند و یا حتی در روضه های خانگی که میگذاشتند.
جریانی که امروز تعریف میکنم مربوط به اتفاقاتی هست که در شهرداری مشهد و حوزه فضای سبز آن اتفاق می افتد. یعنی چند دهه هست که روی آن کار می کنند و هنوز هم ادامه دارد. ما در محله ای قدیمی از شهر مشهد زندگی میکردیم. این محله خیابان های اجاره نود ساله وقفی آستان قدس بود که هنوز انقدر ماشین رو نشده بود. یک طرف آن استانداری بود و طرف دیگر آن پادگان و گمان نمیکردیم تا مدت ها خیلی ماشین داشته باشد. همین باعث شده بود برف این محله دیرتر از برف محلات دیگری مثل پاسداران که ارگ مشهد بود، آب شود. این که میگویم تا اوایل دهه هشتاد و زمانی که ساخت و سازها به صورت آپارتمانی آنجا آغاز نشده بود، حاکم بود. یعنی شهر فضای سبز بیشتری داشت، و هنوز دالان های سبز سپیدار ملک آباد با مترو از بین نرفته بود. شبنم و مه در آن زمان هنوز معنی داشت و لااقل در این محدوده هنوز حضور داشت.
با آمدن مترو در شهر جریانات شهر عوض شد. دالان درختان سپیدار پر سرو صدا قطع شد. در برابر این تخریب زیست محیطی که جایگزینی نداشت مردم مقاومت کردند. لابلای این دالان درختان توت مثمر بود.
مردم شهر مشهد و اطراف آن تا توس و بعد از آن را با درختان سپیدار و توت میشناختند. اصلا شهر توث (توت) همین شهری بود که آرامگاه فردوسی هست. در مسیر کشفرود محله ای به نام نوغان داریم که اشاره به نوغان کاری و درختان ابریشم ایرانی داریم که اشاره به تنوع گونه های درختی میکند که با ابریشم کار و زندگی مردم را راه می انداختند.
هنگامی که بنا شد پادگان به پارک تبدیل شود و خیابان های اطراف آن تعریض و بزرگ شوند، برای خشکاندن چهار درخت توت باقیمانده لازم بود خبرپراکنی کنند. محله ما مرکز آماج شایعات بود. یک طرف خانه ما آپارتمانی بود که شوشتری مسئول مترو آنجا مینشست و یک طرف ما خانه بهرامی راننده تاکسی بود. زن آقای شوشتری پوشیه میپوشید و بهرامی روضه خانگی میگذاشت. آقای شوشتری، با اینکه بعد از ما ساکن آن محله بود طوری در خیابان می ایستاد که گویی سالها قبل از ما در آن محل ساکن بوده و بهرامی که ترک هم بودند طوری در محله روضه میگذاشتند که گویی با ایمان تر از آنها در آن محله ساکن نبود. بهرامی ترک زبان آخر کوچه ای مینشست که خانه جدا شده از آن قنات داشت. آنها با بافت قدیمی این خانه مشکل داشتند.
شوشتری سمت چپ خانه ما ساکن بود و بهرامی سمت حیاط پشتی خانه ما ظرف مدت کوتاهی حیاط خانه را به آپارتمان چهار طبقه تبدیل کرده بود و مشرف به حیاط شده بود. از آنجا که در شهرداری بودند، اول به جای پنجره پلیت گذاشتند وبعد از مدتی آن را برداشتند و پنجره کردند. بهرامی راننده تاکسی دیوار خانه ما را سوراخ میکرد. بهرامی شهرداری نظارت میکرد. بهرامی پدر هم برای درخت توت، هنگام برگ ریزان روضه میخواند. یعنی این درخت صد ساله اگر چهار تا برگ تو کوچه میریخت موجب ناراحتی و نگرانی بهرامی پیر میشد. همگی هم خانوادگی روضه میگذاشتند. موقع عید قربان گوشت قربانی پخش میکردند و عید غدیر و اینها سرشان میشد.
خوشی زیر دلشان زده بود. طوری که همه درختان توت و نانوایی سنگکی ها موجب ناراحتی شده بودند. عرصه و اعیان یکی از نانوایی سنگکی ها را یک یهودی خرید و آن را مشاور املاک کرد. این نانوایی سنگکی روبروی استانداری بود.

آن یکی نانوایی سنگکی که به مسجد چسبیده بود، حذف نشد، ولی کارگری داشت که همیشه از درخت توت بین نانوایی و مسجد بد میگفت. خود ما هم با بهرامی جانماز آبکش بیشتر از آن ساکن نماندیم و پسر صاحبخانه میخواست مطبی بزرگتر بزند و به پول خانه ما نیاز داشت. تنها کسانی در آن محله ماندند که با درختان، بخصوص درختان توت مخالف بودند. آنها همگی خیابان عریض و طویل میخواستند و با پادگان مخالف بودند. پادگان و هویت فرهنگی آن محله را تغییر دادند و هنوز هم در حال کار فرهنگی روی هویت جدید محله هستند.

ردپای این تغییر هویت را در خود شهرداری میتوان یافت. آنجا که کارشناس فضای سبز حرف از آلودگی که درخت مثمر توت بومی مشهد و توس حرف میزند، همانجا میگوید که آن را با درخت توت ژاپنی عوض کنیم. از یکطرف میگوید که این درخت بومی است و در برابر سردی و خشکی دوام آورده است و از یک طرف میگوید که آلودگی داشته و اگر مردم توت را خیلی دوست دارند، آن را با توت ژاپنی عوض کنند. این ها در نوشته عیان است که تناقض دارند، ولی در عمل چرا اینطور میشود؟ دلیلش این است که در کنار حذف چیزی که مردم دوست دارند و به آن نیاز دارند مقاومت هم صورت میگیرد که آن را با خبرپراکنی متحد و با زور به انجام میرسانند.

 

 

_______________________

 

Not so long ago, I had an uncle who was handsome, rich, and proud in his youth. He told a story about a river that was raging and full of water for years, and the city of Ahvaz and its villages were formed along it; the Karun River.
Until the 1990s, the Karoon River was called “a lot of water.” Even if the basement was cemented, if it had a hole, that one hole was enough for the water to cover the entire basement area by ten to twenty centimeters, and no one dared to set foot in the basement anymore.
Until the 1980s, people and neighbors would sit in front of their houses. How did they spread rumors and fake news back then?
A group; a few strong, handsome men would go around telling people their stories. For example, they would say that they had repented.
My uncle explained it this way:
"One of them would guide us: You first see the teacher... There was no verse in the Quran that we did not look at..."
The newsmakers would tell stories to the people in their own language. They would say just one or two sentences and then give them whatever they wanted.
Two things have long been of great importance among Iranians: the teacher and the book of the Quran
For the teacher and the teacher, they had proverbs and raised their daughters with these examples:
"Like a teacher, like a father's love"
Those who spread rumors also used both of these things in a popular position and then gave the people whatever they could, adding and subtracting.
After that, when people were not waiting to hear the news in the streets, they would inform them in one way or another. For example, in bakeries, in taxis, or even in home prayer rooms.
The current situation that I am describing today is related to the events that are happening in the Mashhad Municipality and its green space area. That is, they have been working on it for several decades and it is still ongoing. We lived in an old neighborhood of Mashhad. This neighborhood was a ninety-year-old rental street dedicated to Astan Quds, which had not yet seen many cars. On one side of it was the governor's office and on the other side was the barracks, and we did not expect it to have many cars for a long time. This had caused the snow in this neighborhood to melt later than in other neighborhoods, such as Pasdaran, which was the Mashhad Citadel. I am saying that until the early nineties, when construction had not yet begun in the form of apartments, it was the norm. That is, the city had more green space, and the green corridors of poplar trees had not yet been destroyed by the metro. Dew and fog still had meaning at that time, and at least in this area they were still present. With the arrival of the metro in the city, the city's currents changed. The noisy corridors of poplar trees were cut off. People resisted this environmental destruction that had no alternative. In the middle of this corridor were fruitful mulberry trees.
The people of Mashhad and its surroundings up to Toos and beyond were known for their poplar and mulberry trees. In fact, the city of Tus (mulberry) was the same city where Ferdowsi’s tomb is located. In the way of kashafrud, we have a neighborhood called Noghan, which refers to the sericulture, and we have Iranian silk trees, which refer to the variety of tree species that made people’s lives and livelihoods possible with silk.
When the barracks were built to be turned into a park and the streets around it were widened and enlarged, it was necessary to spread the news to dry up the four remaining mulberry trees. Our neighborhood was the center of gossip. On one side of our house was an apartment where Shushtari, the metro manager, lived, and on the other side of ours was the house of Bahrami, the taxi driver. Mr. Shushtari’s wife wore a pushieh, and Bahrami kept a home shrine. Mr. Shushtari, although he lived in that neighborhood after us, would stand on the street as if he had lived in that neighborhood for years before us, and Bahrami, who was also Turkish, would pray in the neighborhood as if he were not a more religious person than they. Bahrami, who spoke Turkish, lived at the end of an alley with a separate house that had a water canal. They had a problem with the old texture of this house. Shushtari lived on the left side of our house, and Bahrami, on the back yard of our house, had quickly turned the yard into a four-story apartment overlooking the yard. Since they were in the municipality, they first put a plate in place of the window, and after a while they removed it and made a window. Bahrami, the taxi driver, would drill holes in the wall of our house. Bahrami, the municipality's supervisor. Bahrami the father would also pray for the mulberry tree when its leaves fell. That is, if this hundred-year-old tree dropped four leaves in the alley, it would cause old Bahrami grief and worry. They all prayed for the family. During Eid al-Adha, they would distribute sacrificial meat, and Eid al-Ghadir and such were their concerns.
Happiness has been hitting them under the belly; There had been a period when all the mulberry trees and the Sangaki bakery had caused trouble in the neighborhood. A Jew bought the land and property of one of the Sangaki bakeries and made it a real estate consultant. This Sangaki bakery was opposite the governor's office.
The mulberry tree in front of the shop

The Sangaki bakery that was attached to the mosque was not removed, but it had a worker who always spoke badly of the mulberry tree between the bakery and the mosque. We ourselves, did not stay longer neighborhood of Sanctimonious Bahrami , and the landlord's son wanted to build a bigger hospital and needed the money for that house. The only people who stayed in that neighborhood were those who were against the trees, especially the mulberry trees. They all wanted a wide and long street and were against the barracks. They changed the barracks and the cultural identity of that neighborhood, and they are still working culturally on the new identity of the neighborhood.

Traces of this change in identity can be found in the municipality itself. When a green space expert talks about the pollution of the native mulberry tree of Mashhad and Tus, he says that we should replace it with the Japanese mulberry tree. On the one hand, he says that this tree is native and has survived the cold and drought, and on the other hand, he says that it is polluted and that if people love mulberries so much, they should replace it with Japanese mulberries. Change your Change your mind. These are clearly contradictory in writing, but why is this the case in practice? The reason is that along with the removal of what people love and need, there is also resistance, which is achieved through the use of propaganda and force.mind. These are clearly contradictory in writing, but why is this the case in practice? The reason is that along with the removal of what people love and need, there is also resistance, which is achieved through the use of propaganda and force.